زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

فضل بن عتبه





فضل بن عتبة بن ابی لهب (نیمه دوم قرن اول هجری)، یکی از شاعران و ستایش‌گران اهل بیت (علیهم‌السّلام) که ابن شهرآشوب او را در ردیف صحابه و تابعین شمرده است.


۱ - معرفی اجمالی



فضل بن عتبه بن ابی لهب، یکی از شاعران و ستایش گران اهل بیت (علیهم‌السّلام) که ابن شهرآشوب او را در ردیف صحابه و تابعین شمرده است. وی معاصر فرزدق۱۱۰ق) و احوص (م حدود ۹۵ق) بوده است.

۲ - مدح امام علی



محتوای اشعار فضل بیشتر در مدح علی (علیه‌السّلام) و ایمان و فضیلت آن حضرت نسبت به دیگران بوده است. در موردی وقتی ولید بن عقبه، حاکم مدینه در سال ۶۱ق درباره عثمان مرثیه‌سرایی و به امیرمؤمنان علی (علیه‌السّلام) جسارت نمود، فضل ابیاتی در آنجا قرائت کرد. مورد دیگر، اقدام شجاعانه وی در پاسخ‌گویی به تهدید ولید بود. وقتی عایشه، طلحه، زبیر و پسرش عبدالله تصمیم قطعی بر علیه امام (علیه‌السّلام) گرفتند، ولید اشعاری در تهدید بنی‌هاشم نوشت و فضل نیز جواب پرعتابی به او ارسال نمود.

۳ - فضل در منابع



در برخی منابع، اشعار فضل را با فضل بن عباس بن عتبه و فضل بن عباس بن عبدالمطلب اشتباه گرفته‌اند، چرا که عباس بن عتبه در روز وفات رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کودک بود و خیلی بعید است که پسرش تا زمان کشته شدن عثمان به حدی برسد که جواب ولید را بگوید. فضل بن عباس بن عبدالمطلب نیز در سال هجدهم وفات یافت.
[۶] شوشتری، سید نورالله، مجالس المؤمنین، ج۱، ص۱۹۷.
دیوان شعر تنها اثر مانده از اوست.
[۸] الامام علی (علیه‌السّلام)، ص۴۴۱.
[۱۷] حائری، محمدمهدی، شجرة طوبی، ج۱، ص۱۴۱.
[۲۱] علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۳.


۴ - پانویس


 
۱. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۵۰.    
۲. شیخ مفید، اقسام الموالی، ص۲۹.    
۳. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۴، ص۴۲۵-۴۲۶.    
۴. علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۸، ص۲۷۵.    
۵. علامه امینی، الغدیر، ج۸، ص۲۸۸.    
۶. شوشتری، سید نورالله، مجالس المؤمنین، ج۱، ص۱۹۷.
۷. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۹، ص۱۴۸.    
۸. الامام علی (علیه‌السّلام)، ص۴۴۱.
۹. ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۲۶۸.    
۱۰. ابن جبیر، علی بن یوسف، نهج الایمان، ص۵۶۱.    
۱۱. عاملی، علی بن یونس، صراط المستقیم، ج۲، ص۷۱.    
۱۲. شیرازی، سید علی‌خان، الدرجات الرفیعه، ص۱۹۴.    
۱۳. ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، ج۲، ص۷۷۸.    
۱۴. شیخ مفید، الفصول المختاره، ص۲۶۸.    
۱۵. شیروانی، مولی حیدر، مناقب اهل البیت (علیهم‌السّلام)، ص۴۷.    
۱۶. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۱۳۳.    
۱۷. حائری، محمدمهدی، شجرة طوبی، ج۱، ص۱۴۱.
۱۸. موسوی، عبدالحسین، المراجعات، ص۲۶۴.    
۱۹. علامه امینی، الغدیر، ج۷، ص۳۰۲.    
۲۰. علامه امینی، الغدیر، ج۹، ص۲۵۸.    
۲۱. علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۳.
۲۲. یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۲۴.    
۲۳. عسکری، سید مرتضی، عبدالله بن سبا، ج۱، ص۱۳۹.    
۲۴. هیثمی، علی بن ابوبکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۲۷۱.    
۲۵. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری، ج۵، ص۱۹۶.    
۲۶. ابن سید الناس، محمد بن محمد، عیون الاثر، ج۲، ص۳۷۲.    
۲۷. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۳، ص۵۱۲.    
۲۸. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۵۰.    
۲۹. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۴، ص۸.    
۳۰. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۹۰.    
۳۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۹.    
۳۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۲۷۲.    
۳۳. ابن ابی الفتح اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۲۷۰.    


۵ - منبع



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۰۵، برگرفته از مقاله «فضل ابن ابی لهب».






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.